به مناسبت چهاردهم خرداد، چهارم ژوئن روز حکمت
سعید یگانه
۱۴ خرداد برابر ۴ ژوئن روز تولد منصور حکمت رهبر کمونیسم کارگری و‌مارکسیسم معاصر و روز گرامیداشت اوست. هرساله از جانب حزب حکمتیست و طرفداران او با یادآوری نقش و جایگاه او بخصوص در جنبش کارگری و کمونیستی ایران یادش را گرامی می داریم .
نقش غیر قابل انکار شخصیتهای سیاسی را در تاریخ تحولات اجتماعی با افکار وآرا و تئوری هایی که خلق می کنند و در دوره حیات خود با تاثیرگذاری بر جنبشی که به آن تعلق دارند، میتوان سنجید.
منصور حکمت بدون شک برای جنبش کمونیسم کارگری برای انسان‌هایی که برای رهایی از استثمار و ستم طبقاتی،برای سوسیالیسم و لغو کار مزدی مبارزه می کنند و از افکار و آثار ارزشمند منصور حکمت تاثیر گرفته اند چنین شخصیت و از چنین جایگاهی بر خوردار است.
خیلی ها از سر دشمنی با طبقه کارگر،از موضع ملی گرایی و ناسیونالیستی،از موضع طرفداران مناسبات بورژوازی حاکم و از موضع خصومت با شخص منصور حکمت به مناسبتهای مختلف او را به باد افترا گرفتند،تهمت زدند و ما را متهم به شخصیت پرستی کرده اند.اما هیچکدام از اینها نه واقعی هستند و نه درست، و به ندرت ما شاهد یک نقد سیاسی و متمدنانه از نظرات و مواضع منصور حکمت بوده ایم.
منصور حکمت به گواهی تاریخ و با انبوهی از آثار سیاسی،تئوریک به سطح یکی از شخصیتهای متفکر مارکسیسم جهان معاصر ارتقا پیدا کرد و به خار چشم دشمنان آزادی و برابری و سوسیالیسم کارگری تبدیل شد.منصور حکمت شخصیتی بود که حتی مورد احترام مخالفین سیاسی بود.نه تنها در ایران، در منطقه شخصیتی شناخته شده و بر افکار طیف وسیعی ازآزادیخواهان و کمونیستها درشکل دادن به تشکیل حزب کمونیستی، تقویت جنبش کارگری و کمونیستی تاثیر گذار بود.خیلی از آثار او به زبانهای مختلف ترجمه و مبنای آثار مارکسیستی فعالین این جنبش قرار گرفته است.چندسال قبل بود که به مناسبتی با پسری جوان از فلسطینی های ساکن اسرائیل برخورد داشتم.هنگامیکه یکی از آثار منصور حکمت را در کنار من دید، شناخت و گفت آه منصور حکمت،پدرم چند کتاب از منصور حکمت را به زبان عربی دارد و با علاقه مطالعه می کرد.
منصور حکمت بی اغراق تنها کسی بود که با نقد پوپولیسم خلقی و چپ‌ناسیو‌نالیست از موضع مارکسیسم انقلابی در جنبش طبقه کارگر ایران، کارگر و کمونیسم را از زیر آوار توهمات بورژوازی بیرون کشید و به متد و دیالکتیک مارکس در برخورد به کمونیسم کارگری ارجاع داد.برای مثال سه منبع و سه جز سوسیالیسم خلقی و اسطوره بورژوازی ملی مترفی از آثار گرانبهای منصور حکمت در نقد چپ سنتی و خلقی ایران در این برهه از زمان است.منصور حکمت آثار زیادی دارد که ۲۳ سال بعد از مرگش هنوز باید به آن مراجعه کرد و از آن آموخت.
یک دنیای بهتربرنامه ای که مبنای فعالیت ما است،یکی از آثار گرانبهای منصور حکمت است که در دوره حیاتش در حزب کمونیست کارگری ایران آن زمان مبنای فعالیت صدها فعال کمونیست طرفدار منصور حکمت قرار گرفت. با این برنامه که افقی کمونیستی و طبقاتی و برابری طلبانه بر آن ناظر است وآینه روشنی از یک دنیای بهتربه نفع اکثریت مردم کارگر و زحمتکش و ستمدیده را به نمایش می گذارد، می شود جامعه ای عاری از تبعیض و نابرابری و منطبق بر استانداردهای انسانی برای رفاه و خوشبختی انسان‌ها ساخت.منصور حکمت صدها رساله و آثار در عرصه های مختلف سیاسی،تئوری ،اقتصادی و فرهنگی به رشته تحریر در آورده و به آن غنا بخشیده است.
منصور حکمت نه تنها در عرصه سیاست و تئوری رهبر و توانا بود.در عرصه سازمانی و حزبی نیز انسانی مجرب و صاحب ایده و‌سازمانده بود.او‌در دوره حیاتش تا زمانی که زنده بود حزبی بزرگ ساخت، که صدها کادر توانای جنبش کارگری و کمونیستی را در این حزب همراه و همفکر خود کرد.حزبی که نه تنها در خارج کشور که حضورش در داخل ایران نیزمورد توجه جدی فعالین و افکار عمومی قرار گرفت.
یکی از آخرین آثار او «آیا کمونیسم در ایران پیروز می شود »بود، که مرگ زودرس به او اجازه نداد که برای پیروزی آن در ایران که هدف والای منصور حکمت بود و سالها در عرصه های مختلف برای آن مبارزه کرد به تلاش خود ادامه دهد.
۲۳سال بعد از مرگ منصور حکمت جهان معاصر با بحران‌های اقتصادی مزمن و جنگ های نیابتی توسط دولت‌های سرمایه داری ،مشقات و نسل کشی وآوارگی میلیونی را به مردم تحمیل کرده است.جوامع امروز با تمام پیچیدگی هایش به منصور حکمت و امثال او برای ایفای نقش بیشتر از هر زمانی نیازدارد.یاد و خاطره و نقش و جایگاه منصور حکمت در جنبش کمونیستی و‌کارگری و آزادیخواهی همیشه گرامی و عزیز خواهد ماند.
مه ۲۰۲۵
