در بخشهای قبلی این سلسه مقالات تصویر كلی از جهان بعد از كرونا و رقابتهای امپریالیستی برای سهم بری بیشتر ازبی نظمی جهانی که ویروس کرونا تناقضات آنرا آشکارتر کرده است، مورد بررسی قرار گرفت. افول جایگاه اقتصادی آمریكا و عروج چین به عنوان اقتصاد برتر دنیا، پیامدهای نگران کننده از رقابت برای تصاحب بازارهای جهانی را بوجود آورده است. سونامی بیكاری نتیجه اولیه این بحران است که به تقویت دولتهای پوپولیست از آمریكا و برزیل و انگلستان تامجارستان و تركیه و لهستان و فیلیپین شده است. در این بخش به رابطه امنیت غذایی با حق جهانشمول برخورداری از بهداشت و درمان همگانی رایگان می پردازیم.
حق امنیت و بهداشت مواد غذایی
همه ما احتمالا این سئوال را از خود كرده ایم آیا ما وارد قرن شیوع بیمارهای واگیردار در سطح جهان شده ایم؟ چگونه میتوان جلوی شیوع جهانی بیماریها را گرفت؟ تردیدی نیست كه افزایش جمعیت، جنگل زدایی، گرمایش زمین،شهرنشینی، تغییر آب و هوا و مسافرتهای دهها میلیونی روزانه در جهان باعث عروج پاتوژن های جدید شده یا خواهد شد. تا قبل از شیوع جهانی بیماری كووید – ١٩ كمتر كسیاز آحاد مردم جهان برایشان مهم بود كه غذایی كه من و شما میخوریم تا چه اندازه به سلامت عمومی همه مردم دنیا ربط دارد. مهم نیست که ما در یک روستای دور افتاده ویتنام یا چین باشیم یا در دل جنگلهای آمازون و آفریقا و یا در مناطق سوزان خاورمیانه زندگی کنیم. ممكن است همه ما تصاویر زیادی از قحطی در آفریقا و سایر مناطق جنگزده دنیا را از صفحه تلویزیون هایمان دیده باشیم. اما هیچ زمانی به اندازه اینچند ماه شیوع ویروس کرونا در سطح کلان، جامعه بشری اندیشیدن به منابع مواد غذایی و رابطه انسان علی العموم با طبیعت مورد توجه اش قرار نگرفته است. اینکه منبع پروتئین گوشتی فلان روستایی میمون یا موش یا خفاش باشد، به مسئله جهانی تبدیل شده است. من شخصا گوشتخوار محدود هستم ودر نتیجه ارائه آمار زیر در دفاع از گیاه خواری نیست. به قول انگلس با تمام احترامی كه برای گیاهخواران دارم، اما بشر اگر گوشت نمیخورد از لحاظ تکامل به اینجا نمیرسید!
در حال حاضر بالغ بر نوزده میلیارد مرغ، یک و نیم میلیارد گاو و یك میلیارد گوسفند كه مجموعا سه برابر جمعیت جهان است، وجود دارند كه سالانه در مراكز پرورش دام و مرغداریها در شرایط غیره بهداشتی و تراکم شدیدنگهداری و کشتار میشوند. همین تعداد حیوان به ظاهر اهلی! که منبع غذایی بشر محسوب میشوند، میتوانند محلی برای جهش صدها ویروس كشنده باشند!
تاكنون اپیدمی کرونا ویروس، ایبولا، ایدز، زیكا ویروس و دهها نوع آنفلونزای مرغی و خوكی پخش و باعث مرگ میلیونها نفر شده است. اینها فقط چند مورد از ٤٠٠ مورد بیمارهایعفونی است كه ظرف ٧٥ سال گذشته شناسایی شده است. طبق نظر دانشمندان ٢٥ بیماری عفونی همه گیر بدون واكسن وجود دارد كه حیات بشری را تهدید میکند و هنوز هیچواکسنی برای مقابله با آن کشف نشده است. سازمان بهداشت جهانی در سال ٢٠١٤ اعلام كرد كه تاكنون ١٠٠ بار اپیدمی شیوع بیماریهای عفونی در مناطق مختلف جهان رخ داده است. در این میان کشنده ترین پاندمی کروناست و در حال حاضر جهان را تقریبا به تعطیلی کامل کشانده است. ویروس کرونا نشان داد که جامعه بشری هر چند از لحاظ علم و تکنولوژی و ثروت و احاطه بر دنیای پیرامونش قابل قیاس با قرن گذشته نیست، اما کماکان وضعیت شکننده ای در مقابله با بیماریهای همه گیر جهانی دارد. باید ریشه ناتوانی بشر امروزدر مقابله با بیماریهای همه گیر را در مناسبات سرمایه دارانه کنونی جستجو کرد.
تا قبل از همه گیر شدن کووید-١٩ گردش مالی خرید و فروش و پرورش حیوانات کمیاب و وحشی صدها میلیارد دلار بود. نظام سرمایه داری کاری به شرایط اسفبار پرورش، شکار و فروش این حیوانات نداشت. مهم سود سرشاری بود که از این طریق عایدش میشد. اما شیوع ویروس کرونا تمام معادلات را برهم زده است. بالا رفتن آگاهی مردم نسبت به عادات غذایی کشورهای مختلف و خطراتی که ممکن است در نتیجه مصرف این نوع حیوانات بشر را تهدید کند، دولتهای مختلفی را تحت فشار قرار داده است که دست به اقدام عملی بزنند. برای نمونه کشور ویتنام در ١٨ مارس پیشنویس قانونی را بتصویب رساند كه بازار خرید و فروش حیوانات وحشی را که میلیاردها دلار ارزش دارد متوقف كند. متعاقب آن دولت چین هم بازار خرید و فروش حیوانات وحشی را موقتا تعطیل کرده است و لیستی از حیوانات وحشی را از سبد غذایی مردم خارج کرده است و خرید و فروش و نگهداری آنها با جریمه سنگین مواجه میشود. امنیت و بهداشت غذایی باید به عنوان حق جهانشمول انسان برسمیت شناخته شود. بشر این امکان را دارد که این خواسته را متحقق کند.
حق جهانشمول بهداشت و درمان همگانی
پاندمی کرونا نشان داد که نه خدا، نه شاه، نه میلیاردرها برای نجات بشریت از این بیماری مهلک کاره‌ای نبوده اند، بلکه دکتر، پرستار، نظافتچی، راننده آمبولانس و کارگران بخش مواد غذایی و تولید مواد بهداشتی از جمله در خط مقدم دفاع از سلامت بشر در ایندوران سخت هستند. دنیا قبل از بحران كرونا، پر از نابرابری در سطح بین المللی و محلی بود. هنوز در آمریکا با ثروت و تکنولوژی انبوه، میلیونها نفر از مردم، محروم از بیمه های درمانی دولتی هستند. بیمار شدن در آن کشور ثروتمند به معنی ورشکستگی مالی و خانه خرابی است! ویروس کرونا چهره کریه و ضد انسانی نظام سرمایه داری را بیش از هر بحران دیگری جلو چشم بشریت گذاشته است. میزان مرگ و میر در میان بخش آسیب پذیر جامعه سندی دیگر بر ناکارآمدی این نظام است. تلاش برای زدودن فقر و محرومیت، به ویژه فراگیر شدن خواست حق جهانشمول بهداشت و درمان همگانی رایگان، گام نخست در مقابله با پاندمی بعدی است که در کمین بشر نشسته است. بشر حتی اگر به واکسن کرونا هم دسترسی پیدا کند مادام که به این درک نرسد که باید درمان و بهداشت عمومی و امنیت غذایی در همه دنیا به عنوان حق جهانشمول انسان برسمیت شناخته شود، هنوز مخاطرات جدیدی تهدیدش میکند.
حق هر انسان برای زیستن و برخوردار بودن از سلامت جسمی یک اصل بنیادین جامعه انسانی است. ما در برنامه “یک دنیای بهتر” بر “حق سلامتى، حق برخوردارى از کلیه امکانات جامعه امروزى براى مصون داشتن فرد از صدمات و بیمارى ها، حق برخوردارى از امکانات بهداشتى و درمانى در جامعه” را به عنوان اصلی تخطی ناپذیر و قابل وصول همین امروز اعلام کرده ایم. در کشورهای مختلف از جمله کوبا و بدرجاتی در انگلستان، درمان و بهداشت عمومی از حوزه بازار خارج شده است و به عنوان حق همه شهروندان به رسمیت شناخته شده است. هرچند در انگلستان پزشک خصوصی و درمان بخش خصوصی و لوکس در کنار خدمات پزشکی عمومی وجود دارد. در نتیجه خواست درمان و بهداشت عمومی رایگان و استاندارد برای همه خواستی فوری و قابل اجرا در همین نظام بورژوایی است. سلامت فعالیتهای اقتصادی علی القاعده با تضمین سلامت همه مردم ممکن است، امری که تناقضات سرمایه داری و اصل سودآور بودن همواره آنرا زیر سوال میبرد.
در قمست آخر این یادداشتها به مطلوبیت سوسیالیسم برای جهان امروز خواهم پرداخت.
ادامه دارد….