کمونیست هفتگی: نشست کمیته مرکزی، پلنوم حزب، در اواخر سپتامبر برگزار شد. مباحث این نشست روی چه مسائلی تمرکز داشت؟
جمال کمانگر: قبل از پرداختن به مباحث پلنوم ذکر چند نکته را برای خوانندگان ضروری میدانم. پلنوم کمیته مرکزی عالی ترین ارگان سیاست گذاری و حسابرسی در حزب ما بعد از کنگره که حداکثر هر شش ماه یکبار برگزار میشود. نشستهای کمیته مرکزی حضوری برگزار میشود. ما از ماه ژانویه تدارک پلنوم را برای ماه مه در دستور داشتیم اما متاسفانه به دلیل شیوع پاندمی کرونا برگزاری جلسه حضوری را به تعویق انداختیم. با توجه به اینکه چشم اندازی برای عبور از کرونا در سال ٢٠٢٠ وجود ندارد رهبری حزب تصمیم گرفت که پلنوم را بصورت اینترنتی برگزار کند. برگزاری اینترنتی پلنوم تجربه جدیدی برای ما محسوب میشد. دستورهای پیشنهادی که پلنوم آنها را تصویب و مورد بررسی قرار داد عبارت بودند از:
١- گزارش رئیس دفتر سیاسی و دبیر کمیته مرکزی و ارزیابی از فعالیت حزب.
٢- بحث پاندمی کرونا، بحران اقتصادی و بیکارسازی وسیع، چه باید کرد؟ همراه چند قرار. معرف: جمال کمانگر.
٣- بحث اوضاع سیاسی ایران، آخرین تحولات، احتمالات پیش رو، سیاست حزب، معرف: آذر ماجدی.
٤- سند مسائل مبرم مبارزات کارگری ایران، خطوط تاکتیکی حزب در دوره پیش رو، معرف: سیاوش دانشور- رحمان حسین زاده.
٥- بحث پلاتفرم و طرح جامع فعالیت ما در کردستان، معرف: رحمان حسین زاده.
٦- بحث بازسازی سوسیالیستی جامعه، همراه با چند قرار. معرف: فاتح شیخ.
٧- قرارها و قطعنامه ها.
٨- انتخابات.
سیاوش دانشور: رئوس مباحث پلنوم در اطلاعیه پایانی پلنوم در شماره قبلی نشریه کمونیست انتشار یافته و در پاسخ رفیق جمال کمانگر نیز اشاره شده است. در باره محتوا و مضمون مباحث و اسناد مصوب پلنوم در یک یا دو شماره ویژه نشریه کمونیست در هفته های آتی تفصیلی تر صحبت می کنیم. اینجا فقط اشاره کنم که بجز دستورهائی مانند گزارش سیاسی و تشکیلاتی، قرارها و قطعنامه ها و انتخابات که در هر اجلاس ارگانهای رهبری حزب مانند پلنوم و دفتر سیاسی ثابت هستند، مابقی مباحث مانند پاندمی کرونا و تاثیرات آن بر سیاست و جامعه و مبارزه طبقاتی، بررسی آخرین موئلفه های اوضاع سیاسی و فوکوسهای حزب، مسائل مبرم جنبش کارگری و خطوط تاکتیکی حزب، طرح جامع فعالیت ما در کردستان با توجه به صفبندیها و تحولات میان نیروها و احزاب سیاسی، و بحث بازسازی سوسیالیستی جامعه که دو وجه جهانی و کشوری داشت، مجموعا تلاش داشتند چهارچوبی را طرح کنند که سیاست و فعالیت حزب در دوره آتی باید روی آنها تمرکز کند. مضافا در جلسات ارگانهای رهبری حزبی گاهی پیش می آید که در باره مسائلی بحث میشود که یا جنبه درون تشکیلاتی یا امنیتی دارد و یا بعنوان یک بحث سیاسی در قیاس با مسائل مهم و مطرح در جامعه فرعی محسوب میشود که با تصمیم نشست ارگان مربوطه در اطلاعیه پایانی منعکس نمی شوند. تا به مباحث سیاسی و احیانا اختلاف نظر مربوط است، در عین حال شفافیت و علنیت سیاسی از اصول اساسی حزب اند و تلاش رهبری حزب اینبوده که قالبهای مناسبتری برای انعکاس این موارد بدست داده شود. مباحث پلنوم و نشست ارگانهای منتخب رهبری حزب بطور کلی سه رکن عمومی دارد:
اول، نگاهی به آنچه انجام داده ایم، سیاستهائی که اتخاذ شده و بررسی نقاط قوت و ضعف آنها. گزارش سیاسی و تشکیلاتی بصورت فشرده کارنامه حزب را مقابل نشست اعضای رهبری میگذارد و مجالی برای بررسی، نقد و همینطور تاکید بر سیاستها و اقدامات ضروری کمونیستی است. پلنوم جائی است که کمیته مرکزی میتواند سیاستی را تغییر دهد و یا سیاست و تاکتیک جدیدی را در دستور حزب بگذارد. هدف گزارشدهی و بررسی فعالیتها اینست که حزب روی ریل سیاست و پرچم هویتی و برنامه ای اش پیش برود و مسئولین منتخب حزبی پاسخگوی سیاستها و اقداماتشان باشند. بعنوان فرد شما امروز هرچه میخواهید میتوانید بگوئید و فردا نگوئید و یا چیز دیگری بگوئید. اما وقتی وارد فعالیت و کار جمعی حتی در سطح محدود آن شدید و اصول اولیه کار مشترک و مسئولیت فردی و جمعی را پذیرفتید تا چه رسد به اینکه حزب سیاسی با سنت مبارزاتی و برنامه و اساسنامه و سیاستهای معرفه باشید، مجبورید برای هر قدم که برمیدارید بحث کنید، قانع کنید، سیاست بیاورید تا رهبری حزب یا اکثریت آن را به یک سیاست مجاب کنید. نشست های کمیته مرکزی و دفتر سیاسی حزب تلاش می کنند به این نیازها جواب دهند، وحدت فکری و عملی ایجاد کنند و برای حضور سیاسی در جامعه آماده تر شود.
دوم، تداوم کار حزب با ترسیم افق و سیاستهائی که به مسائل گرهی و سوالات جامعه و پیشاروی جنبش طبقه ما در تحولات سیاسی و سیر مبارزه طبقاتی جواب دهد. احزاب سیاسی را با پراتیک و سیاستها و توجه و عدم توجه شان به مسائل جامعه و کشمکش طبقاتی بررسی و تحلیل میکنند نه ضرورتا با آنچه که راجع به خود میگویند. پلنوم کمیته مرکزی محلی برای محک زدن سیاستها و اقدامات حزب در متن جامعه و مبارزات جاری است. به این معنا جدال برسر تاکتیک ها و سیاستها یک وجه دائمی یک حزب زنده سیاسی است. حزب باید همواره به اصول و برنامه و روش های کمونیستی اش وفادار بماند. یک حزب انقلابی ابزار مبارزه و تغییر در جامعه است لذا باید راسا قابلیت تغییر در خود و روشها و آماده شدن با شرایط جدید مبارزه را داشته باشد. مباحث این نشست ها عطف توجه به این دو وجه مهم است؛ ترسیم و صیقل دادن افق مبارزاتی و ترجمه آنها به عمل سیاسی مشخص در مبارزات جاری.
سوم، قانونیت و مشروعیت ارگانهای رهبری و اصل انتخابات مطابق با اصول سازمانی و اساس نامه حزب. ما کمبود و ضعف زیاد داریم اما خوشبختانه سنت موروثی و شاه و تاج و تخت نداریم. قبول مسئولیت در احزابی از نوع ما به معنای کار و تعهد و هزینه بیشتر است. اعضای کمیته مرکزی حزب را کنگره حزب انتخاب میکند که حداکثر هر دو سال یکبار برگزار میشود. اعضای دفتر سیاسی را نشست های کمیته مرکزی، پلنوم، انتخاب میکند که حداکثر هر شش ماه یکبار برگزار میشود. دفتر سیاسی حزب ما هر دو ماه یکبار نشست حضوری دارد و رئیس دفتر سیاسی و اعضای هیئت اجرائی حزب هر دو ماه یکبار باید مجددا انتخاب شوند. کمیته های اصلی حزب نیز در کنفرانس ها و جلسات خود چهارچوبی مشابه را برای تعیین مسئولین و تصویب چهارچوبهای کار براساس سیاستهای مصوب حزب دنبال می کنند. پیشنهاد عضویت جدید در کمیته های حزبی به رای اعتماد نشست دفتر سیاسی نیاز دارد. دیدگاه و نظر فردی همیشه وجود دارد اما تبدیل آن به سیاست به قرار و سند و قطعنامه و تصویب نیاز دارد. پلنوم و نشست رهبری حزب جائی برای تبئین و بررسی و رد و تائید و اصلاح این یا آن سیاست و ایجاد همنظری گسترده تر در رهبری حزب است.
کمونیست هفتگی: ارزیابی تان از بحثها و مصوبات پلنوم چیست و تا چه اندازه جوابگوی نیازهای کشمکش سیاسی جاری در ایران بودند؟
جمال کمانگر: کمیته مرکزی ارگان سیاستگذار و درعین حال حسابرسی از رهبری منتخب پلنوم یعنی دفتر سیاسی است. بنابراین هم نگاه به درون تشکیلات دارد و هم نگاه به آینده و چشم انداز اوضاع پیش رو را ترسیم میکند. یک بخش روتین کار نشست بررسی کارکرد حزب در فاصله دو نشست کمیته مرکزی است. گزارش تشکیلاتی کمیته های اصلی حزب، ستاد تبلیغ، رئیس دفتر سیاسی و گزارش مستقل دبیر کمیته مرکزی همراه با خطوط بحثها و اسناد و قرارهای پیشنهادی کتبا در اختیار اعضای اصلی و علی البدلهای کمیته مرکزی گذاشته شده بود. ارزیابی من و اعضای کمیته مرکزی عموما از کارکرد حزب مثبت بود البته به معنی آن نبود که ایرادی یا نقدی به کارمان وارد نبوده است!
بحثهای پلنوم بخشا برای همنظری و بخشا برای تصویب ارائه شده بود. پلنوم روی مسائل اساسی جنبش طبقاتی ما در دوران حاضر خم شده بود که لیست آنرا در جواب سئوال اول بیان داشته ام. صرف نظر از اینکه بحثی سند برای تصویب داشت یا نه، اما بیشترین دخالت اعضای کمیته مرکزی و همنظری را بوجود آورده است. بحث های “پاندمی کرونا و بحران اقتصادی ، اوضاع سیاسی ایران و تحولات پیشا رو، مسائل مبرم مبارزات کارگران ایران، پلاتفرم و طرح جامع فعالیت ما در کردستان و بازسازی سوسیالیستی جامعه” تماما رو به جلو و ارائه دهندگان بحثها و اعضای کمیته مرکزی با دخالتشان، نقشه راه برای پیش روی جنبش طبقاتی مان را صیقل داده اند. اینکه در یک نشست معین سه روزه آیا میشود جوابگوی تمام مسائل و کشمکشهای پیش رو بود کمی اغراق آمیز است اما به معنی آن نیست که پلنوم و مصوباتش در آن جهت نبوده است. مثل هر نشست سیاسی دیگر موافق و مخالف هر سند و قراری که به رای گذاشته شد، اعضا با حرارت تمام از نظراتشان دفاع میکردند. انتخابات هر چند یک امر روتین است اما یکی از وظایف اصلی پلنوم کمیته مرکزی است که در آن دبیر کمیته مرکزی و اعضای دفتر سیاسی انتخاب میشوند. ارزیابی من از سه روز کار فشرده با بحثهای رو به جامعه پلنوم مثبت است.
سیاوش دانشور: ما از یک کنگره موفق و پرشور کمونیستی بعد از رویدادهای آبانماه بیرون آمدیم و حزب با ابتکار و سیاست روشن به جدالهای جامعه و نیاز سازمانگری معطوف شد. سیاستهای حزب در مضحکه انتخابات مجلس وسیعا پراتیک شد و منطبق با نبض سیاسی جامعه و رویدادها بود. در اعتراضات دیگر از دانشگاهها تا ادامه اعتراضات توده ای و کارگری، حزب نسبت به توان کادری و تشکیلاتی اش دخیل بود. اما پاندمی کرونا کل فعل و انفعال سیاسی و زندگی اجتماعی را تحت تاثیر خود قرار داد. بسیاری از پروژه های ما و کل جامعه با این محدودیت روبرو شد. در ایندوره نیز سیاست حزب روشن و مسئولانه و کمونیستی بود و در کمک به جنبش همبستگی در این اوضاع وخیم نقش ایفا کرد. تحلیل ما اینبود که نظر به سیاستهای جنایتکارانه جمهوری اسلامی و وضعیت وخیم معیشتی در جامعه، بسرعت این محدودیت فرعی میشود و تغییر لحن تبلیغاتی و سیاست حزب آماده شدن و انطباق با نیازهای مبارزاتی بود. همینطور هم شد، چند ماه گذشته ایران صحنه وسیعترین اعتصابات کارگری و اعتراض علیه اعدام و جنایت روزمره حکومت اسلامی شد. ارزیابی من و بسیاری از رفقای پلنوم با تمام محدودیتهای تحمیلی از فعالیت و نتایج کار حزب مثبت و رو به جلو بود. در عین حال کمبودها و ایراداتی در برخی جنبه های سیاسی و تشکیلاتی بر کارمان وارد بود که بر روی آن تاکید شد. ارزیابی رفقائی از رهبری اینبود که رهبری حزب خوب عمل نکرده و میتوانست بهتر عمل کند. در مواردی نیز برسر مسائل تاکتیکی و بعضا سبک کاری و تشکیلاتی نیز اختلاف نظر وجود داشته که در جلسات حزبی یا در اظهار نظر فردی رفقا منعکس شده است. مباحث پلنوم روی همین جهت چکش زد. خوشبختانه سنتی در کمونیسم ما وجود دارد که بجای رضایت از خود و جاخوش کردن در یک پیشروی و یا مقایسه با احزاب دیگر، خود را با نیازها و الزامات مبارزه طبقاتی و وظایفمان در قبال سازماندهی انقلاب کارگری بسنجیم. به این معنا همیشه ناراضی هستیم و همواره دنبال راه هائی برای پاسخ دادن به این نیازها هستیم. بحثهای پلنوم نیز نظر به تشدید بحران رژیم اسلامی و اوضاع سیاسی و چشم اندازهای پیش رو، صف بندی سیاسی در جامعه و تلاشهای اپوزیسیون راست و قطبی شدن جامعه، بر پاسخ به این نیازها و تامین رهبری کمونیستی و سازماندهی در وجوه مختلف متمرکز بودند.
کمونیست هفتگی: نظر به محدودیتهای واقعی و عملی مانند موج دوم و سوم کرونا در ایران و سیاستهای ضد انسانی جنایتکارانه جمهوری اسلامی، حزب چه سیاستی را در اوضاع کنونی دنبال می کند؟ در شرایط امروز چه باید کرد؟
جمال کمانگر: در کنار اسناد مصوب دیگر پلنوم، بطور مشخص دو قرار به تصویب رسید که جواب و سیاست ما در قبال پاندمی کرونا و بحران اقتصادی و بیکاری وسیع را بطور برجسته نشان میدهد. قرار اول در حوزه بهداشت و درمان رایگان همگانی است. بخش دوم برنامه حزب، “یک دنیای بهتر” بر این امر بروشنی تاکید کرده است اما برجسته کردن و تبدیل آن به مطالبه ای که همین امروز امکان پذیر است یک گام رو به جلو به نفع مردم محسوب میشود. همین چند روز گذشته بود که تعدادی از بیماران کووید-١٩ که خوشبختانه سلامتیشان را بازیافته اند اما بدلیل اینکه توان پرداخت مبالغ هنگفت بیمارستانها را ندارند در مهاباد، ارومیه و تبریز ترخیص نمیشوند. قرار زیر برخورداری آحاد جامعه از بهداشت و درمان رایگان را در همین نظام بورژوائی ممکن میداند:
“حق جهانشمول بهداشت و درمان رایگان همگانی
پاندمی کرونا نشان داد که نه خدا، نه شاه، نه سرمایه دارها برای نجات بشریت از این بیماری مهلک کاره‌ای نبوده اند، بلکه کادر درمانی و کارگران تولید مواد غذائی، بهداشتی و ترانسپورت در خط مقدم دفاع از سلامت بشر در ایندوران سخت هستند.
پلنوم کمیته مرکزی تصویب میکند که:
الف- خواست درمان و بهداشت عمومی رایگان و استاندارد برای همه خواستی فوری و قابل اجرا در همین نظام بورژوایی است.
ب- دسترسى همگانى و رايگان به تمام دستآوردهاى علم پزشكى در درمان و توليد واكسن از جمله واكسن مقابله با بيمارى كويد -١٩”.
جدا از مسئله بهداشت و درمان رایگان که به آن اشاره شد مسئله معیشت و تامین مایحتاج عمومی زندگی مردم که قبل از بحران کرونا با بیکاری وسیع دست و پنجه نرم میکردند، با ادامه پاندمی کرونا و موج دوم و سوم آن و طبق آمارهای خود رژیم اسلامی بالغ بر شش میلیون و نیم شغل تحت تاثیر بحران کنونی است و یک و نیم میلیون نفر دیگر کاملا شغلشان را از دست داده اند و به صف ارتش ذخیره کار پیوسته اند. بحث بیمه بیکاری و دفترچه های تامین اجتماعی جوابگوی موج وسیع بیکاری در ایران نیست و میلیونها نفر از کارگران بیکار شده اساسا مشمول بیمه بیکاری نمیشوند. با توجه به عمیق تر شدن بحران اقتصادی کنونی پلنوم قراری دیگری برای جوابگویی به این وضع تصویب کرد تحت عنوان:
“تامین ماهیانه معیشت
قبل از بحران کرونا، بیکاری در جهان انبوه و گسترده بود و امواج جدید بیکاری در کشورهای مختلف زندگی صدها میلیون نفر از کارگران و خانواده هایشان را تهدید میکرد. با پیشرفت تکنولوژی و به کارگیری “هوش مصنوعی” و “کامپیوترهای آلگوریتم” و آنچه به اتوماسیون معروف است، تعداد بیشتری از کارگران کارشان را از دست میدهند.
طرح پرداخت تامین ماهیانه معیشت به تمام آحاد جامعه توسط دولتها، در شرایطی که کار مناسب و درخور توجهی وجود ندارد، گامی فراتر از بیمه بیکاری محسوب میشود. چرا که بیمه بیکاری همواره شامل بخشهائی از مردم کارکن و محرومان نمیشود”.
سیاوش دانشور: حزب در ایندوره در قبال مسئله کرونا که یک پدیده و سوال جدید بود، سیاستی روشن و مسئولانه داشت و رئوس آنرا در پلاتفرمی ده ماده ای تحت عنوان “دولت را موظف کنیم” جمع بندی کرده است. پلنوم نیز دو قرار در این زمینه تصویب کرد. مسئله کرونا و تاثیرات آن وسیع و عمیق و ماندگار است و تداوم مثلا یکساله آن تاثیرات زیر و رو کننده بر اقتصاد و سیاست و زندگی اجتماعی خواهد داشت. کرونا صرفا یک بحران اپیدمیولوژیک نیست بلکه بعنوان کاتالیزوری برای بالفعل کردن بحران اقتصادی عمل کرده و کل جوامع امروز و فعل و انفعال آنرا از جوانب مختلف تحت تاثیر قرار داده است. قبل از کرونا دنیا بشدت محتاج تغییر بود و اینکه نظام سرمایه داری جوابگوی نیازهای اولیه بشر امروز نیست یک داده واقعی بود. کرونا علیرغم مشقات و مصائبی که ببار آورد و قتل عامی که سیاست دولتها و فقدان بدیهی ترین حقوق پایه ای مانند حق سلامتی و دسترسی به بهداشت و درمان انجام داد، دریچه ای شد که مردم جهان به واقعیت منظره شنیع و ضد انسانی مناسبات کنونی یکبار دیگر نگاه کنند. نقش مخرب و واپسگرا و ضد اجتماعی صنعت دین لخت و عور در مقابل هر ناباور و متوهمی به دستگاه مذهب و خرافات قرار گرفت. پیامدهای اقتصادی و بیکاری نجومی و ورشکستگی و حذف و نابودی شاخه هائی از اقتصاد، فی الحال تاثیرات وخیمی بر زندگی و معیشت میلیاردها مردم کره ارض گذاشته است و هنوز نوری در انتهای این تونل دیده نمیشود.
تردیدی نیست این مسئله بر سیاست و نگرش انسان به خود و جامعه تاثیرات ماندگار دارد و کل وضعیت سیاسی و تداوم وضع موجود را با ابهام جدی روبرو کرده است. در یک مقیاس ماکرو و جهانی تر، حتی با ایجاد گشایشی در این اوضاع “بازگشت به زندگی عادی” دیگر مقدور نیست. سیاستهای محدود حمایتی و موقت دولتها جوابگوی نتایج این بحران نیست. لذا تلاطمات سیاسی و اعتراضی تند در راهند و نیاز به تغییر بیش از هر زمان ضروری شده است. اینکه این تغییر نظر به صفبندیها و ناآمادگی سیاسی و تشکیلاتی و حزبی طبقه کارگر در کشورهای مختلف کدام مسیر را طی میکند و چه مشخصاتی خواهد داشت، هنوز بدرستی روشن نیست. اما تردیدی وجود ندارد که چهارچوبهای امروز حتی جوابگوی سرمایه داری بعنوان یک نظام برای تداوم وضع پیشین نیستند. در ایران که جمهوری اسلامی از کرونا تاکنون بعنوان ابزار قتل عام و مال اندوزی و اعمال محدودیت به اعتراض جامعه بهره برداری کرده است، وضعیت متفاوت تر است. ارزیابی ما اینست که با ایجاد اولین فرجه ها برای حضور در خیابان در مقیاس توده ای، جنبش آبانماه در مقیاسی کیفی تر برای بزیر کشیدن جمهوری اسلامی قد علم میکند و اینبار بیش از پیش و عمیقا متاثر از سیاستها و اهداف جنبش کارگری علیه فقر و فلاکت و بیکاری خواهد بود.
حزب حکمتیست ضمن تاکید بر سیاستهای روشن تاکنونی اش در شرایط امروز، نماینده بالا بردن توقع مردم، مدافع حقوق انکار ناپذیر کلیه ساکنین کره ارض از جمله جامعه ایران برای دسترسی به بهداشت و درمان و طب رایگان، برخورداری از تامین معیشت و لوازم زندگی شایسته انسان امروز، کوبیدن سرمایه داری بعنوان مسبب و بانی کلیه مشقات و مصائب بشر امروز، پرچم و سنگری برای سازماندهی انقلاب اجتماعی طبقه کارگر علیه سرمایه داری است. اهداف ما قدیمی تر و تاریخی تر و جهانی ترند، پدیده کرونا و کارنامه ضد انسانی و جنایتکارانه سرمایه داری امروز از جمله در کشورهائی مانند ایران، بر حقانیت این خط مشی و مبرمیت و ضرورت انقلاب علیه سرمایه داری و یک رهائی همه جانبه سوسیالیستی تاکید دارد.
***