ظرف سال گذشته، جهان در یک حالت خاص “پاشاگردانی جهانی” سیر کرده است. در ٢٤ ساعت گذشته، با تحولات جدید صحنه فرودگاه کابل و عرصه سیاست افعانستان، این حالت ویژه جنبه نمادین ویژه تری یافته است. در یک کوشه جهان، در کاخ سفید جو بایدن با رخسار رنگباخته و سخنان ننگین و نپرداخته اش و در گوشه دیگر جهان در فرودگاه کابل توحش طالبان با اعلام بی مصداق “استقلال” افغانستان، دو صحنه بارز پاشاگردانی جهانی روز را نمایش دادند. اول سپتامبر ٢٠٢١ در کنار یازده سپتامبر ٢٠٠١ دو لحظه برجسته پرمصیبت از پاشاگردانی جهانی دو دهه گذشته اند.
“پاشاگردانی” واژه قدیمی رایجی است و در کاربرد امروز تعبیری مفهومی (conceptual)، معادل سیاسی آشفته بازار است. گرچه بیشتر زبانزد کُردزبانان است، برای متکلمان چند زبان دیگر هم از خاورمیانه تا آسیای میانه به آسانی قابل فهم است. معادل انگلیسی آن، turmoil یا disorder است. در قیاس با “بی نظمی جهانی” مفهومی اخصتر با مصداق درهمریختگی پردامنه تر و کم دوامتر است.
پاشاگردانی جهان امروز کم و بیش شبیه تحولات ١٩٨٩ و میتوان گفت کم و بیش حاصل ماندگار فروریزی ١٩٨٩ بلوک شرق و پیامدهای آن است. البته ویژگیهای امروز این آشفته بازار با آنچه سه دهه پیش بر جهان گذشت بسیار متفاوتند و بسیار هم پیچیده تر. ویژگیهای لحظه کنونی پاشاگردانی جهانی را باید دست نشان کرد تا بتوان در تابلوئی حدودا رئالیستی چشم اندازهای منطقی آن را ترسیم کرد.
این یاددشت کوتاه آغاز نشر رشته نوشتارهایی در دو متن فارسی و کردی است (با مضمون مشترک و اندکی تفاوت به اقتضای مخاطب). تا آنجا که تندرستی و انرژیم مجال دهد، قصد دارم یک نگرش و دیدگاه ماکرو درباره آنچه امروز در مقیاس جهان میگذرد را باز کنم و با شما خوانندگان علاقمند در میان بگذارم. هدف این است که بربستر تحلیل ماکرو از سیر روندهای پایدار اقتصاد و سیاست و جنگ در سطح جهان، بتوانیم هم به تحلیل کنکرت اوضاع سیاسی و نظامی کنکرت در میدان کشمکشهای قدرتهای درشت و ریز جهان دست بزنیم و هم به طور مشخص موارد معینی را (ازجمله در تحولات جاری خاورمیانه) بررسی کنیم.
اول سپتامبر ٢٠٢١ – دهم شهریور ١٤٠٠