تا کارگر هست اول مه زنده است،
زنده باد اول مه روزجهانی کارگر
همایون گدازگر
از زمانیکه پلیس شیکاگو اعتصاب شکوهمند ۳۵۰ هزارکارگر این شهر را برای روزکار هشت ساعته به گلوله بست ، حدود ۱۴۰ سال می‌گذرد . از آن زمان تاکنون مبارزه پرولتاریای جهانی علیه سرمایه و به تبع آن گرامیداشت اول مه دچار افت وخیز فراوان شده است . اما یک حقیقت تا به امروز پا برجا واستوار مانده است ، حقیقتی که “فویر انگل” کارگر اعتصابی ومحکوم به اعدام در بیداگاه بورژوازی در شیکاگو آن را فریاد زد ۰ او گفت “ صدای کارگر خفه شدنی نیست “ . واو حق داشت . زیرا از همان روزها موج همبستگی کارگری از تمام دنیا به پشتیبانی از کارگرمبارز شیکاگو برخاست .
سه سال بعد از آن در سال ۱۸۸۹، مجمع مۆسس کنگره اتحادیه بین المللی کارگران در پاریس با پیشنهاد کارگری به نام بوش ، رزم کارگران دلیر شیکاگو را بعنوان روز جهانی همبستگی کارگری تصویب و به این وسیله روز اول مه در پهنای گیتی روز اعتراض متحدانه طبقه جهانی کارگر علیه استثمار و قصاوت بورژوازی متولد شد . بلافاصله وسال بعد از آن ( ۱۸۹۰) سراسر جهان در اول مه شاهد تظاهرات با شکوه کارگران با خواست هشت ساعت کار روزانه بود .
در این سال علیرغم مخالفت کارفرمایان در آلمان، اعتصاب فلج کننده شهرهای روستوک ،هامبورگ ، کلن و فرنکفورت را فراگرفت ، شهر هامبورگ در ۱۵ روز اول ماه مه در اعتصاب فرورفت. درهمین سال دروین ۱۵۰ هزارکارگر از روزاول مه با اعتصاب عمومی به استقبال روز جهانی خود رفتند. در بوداپست ۳۰ هزارکارگر با وجود ممنوعیت اعتصاب دست ازکار کشیدند. در هاید پارک لندن تجمع چندده هزارنفری کارگران برپاشد. در بلژیک دهها هزارنفر به مارش خیابانی پرداختند و در ایتالیا کارگران شهر رم را به تعطیلی کشاندند. در استکهلم ، نیویورک و شیکاگو و کوبا دهها هزارکارگر دست به اعتصاب زدند. در همین سال بورژوازی فرانسه ۳۴هزارسرباز برای مقابله با کارگران بسیج کرد .
اگرچه سال بعد از آن ، سال ۱۸۹۱ نیروهای انتظامی سرمایه اعتصاب و تظاهرات کارگران فرانسه را به خاک وخون کشیدند ، اما از آن ببعد کارگران درمهمترین کشورهای سرمایه داری توانستند اول مه را بعنوان روز جهانی کارگر جا بیندازند. با همبستگی بین المللی کیفرخواست خود را علیه کارمزدی و علیه نفاق وتفرقه افکنی سرمایه داری، علیه بنیادهای نظم ظالمانه استثمارگر آن به جهانیان بشناسانند .
اما علیرغم همه این جانفشانی ها طبقه کارگر جهانی پس از شکست انقلاب اکتبر و بخصوص هجوم وسرکوب سرمایه داری جهانی به دستاوردهای آن ، متحمل عقب نشینی های بزرگی در همه عرصه ها شد. این روند بر روی اول ماه مه، روزجهانی کارگر هم تاثیر گذاشت. توانستند خصلت ضد سرمایه داری را از اول مه بگیرند. هژمونی سوسیال دمکراسی وبه انحراف کشاندن آن بعنوان روزتولید ملی و رقابت کالای خودی در دهه های قبل، اول ماه مه را از مضمون طبقاتی و ضد سرمایه داری آن تهی کرده بود .
اما امروز و در عصربحرانهای سهمگینی که سرمایه داری به آن دچار شده است، بشریت بیش از هرزمان دیگر در منجلاب سرمایه داری گرفتارشده است. بیکاری ، فقر، گرسنگی ، رقابت ، جنگ قومی و ترور، بیش از ۲۰۰ میلیون کودک کار که روزانه برای سرمایه داری سود تولید میکنند، همه وهمه آسایش را از میلیاردها انسان سلب کرده است. نقش و رسالت و جایگاه طبقه کارگر برای پایان دادن به این جهنم دست ساز سرمایه، هنوز تنها راه چاره و نور امید بشریت برای رستگاری از حاکمیت ضد بشری سرمایه داری است. سرمایه داری هیچ راه حل وجوابی برای بحران کنونی وتناقضات خود ندارد. رسالت نجات بشریت همچنان در دست طبقه کارگر و افق سوسیالیستی آن است .
با وجود توحش وتعرض سرمایه داری، اما هنوز طبقه کارگرجهانی در بسیاری از نقاط جهان در روز اول ماه مه علیه نظم سرمایه می خروشند. سرمایه هنوز از کارگران و تحرک و اعتصاب آنان در اول مه می ترسد. اول مه هر سال کارگران در بسیاری ازشهرهای بزرگ از کره جنوبی استانبول و برلین تا نیویورک وپاریس، علیرغم آماده باش نیروهای سرکوبگر در مارش خیابانی خود علیه وضع موجود و ظهور فاشیسم و تهدید جنگ و قتل عام مردم بیگناه فلسطین به اعتراض خواهند پرداخت .
اما سابقه اول مه و حضور طبقه کارگر ایران هم هر چند با افت و خیز بسیاری همراه بوده است، بیش از یک قرن قدمت دارد . سال ۱۲۹۹ به فراخوان اتحادیه چاپ خانه های تهران اول مه علنی جشن گرفته شد. یک سال بعد از آن هزاران کارگر در اول مه خواستار کاهش ساعت کار به ۸ ساعت در روز شدند. از سال ۱۳۰۴ رژیم رضا شاه با برگزاری اول مه مخالفت کرد. با اینحال هرسال به شیوه مخفی ونیمه علنی کارگران از طریق اتحادیه های کارگری روزجهانی کارگر را گرامی می داشتند. در یکی از این مراسمها در سال ۱۳۰۷ که بدعوت حزب کمونیست برپا شده بود ، ۱۰۰ نفر از کارگران نساجی، چاپخانه و کفاشی دستگیر شدند . سال ۱۳۰۸ اتحادیه کارگران نفت جنوب برای روز ۱۱ اردیبهشت وبا مطالبه افزایش دستمزد، آزادی تشکل و تعطیلی روز کارگر اعتصابی رافراخوان داد که در آن حدود ده هزار کارگر شرکت کردند. در این سال تشکل های کارگری دوباره شکل گرفتند واعتصاب کارگران صنعتی در خوزستان به زد وخورد با نیروهای نظامی انجامید. خواسته ها ی این اعتصاب، آزادی دستگیر شدگان، افزایش دستمزد، مرخصی با حقوق، مسکن وبه رسمیت شناختن تشکل های کارگری بود. در سال ۱۳۱۰ کارگران نساجی وطن در اصفهان در اعتراض به قرارداد تحمیلی اعلام کردند از روز ۵ اردیبهشت اعتصاب خواهند کرد.
این اعتصاب که خواست‌های ۹ ساعت کا، توقف تفتیش و توهین به کارگران، غذاخوری، ۲۰ درصدافزایش، یک ساعت استراحت را نیز مطالبه کرده بود با موفقیت و تحقق خواسته کارگران به پایان رسید. مراسمهای اول مه در این سالها بطور پراکنده تا سال ۱۳۲۰ و باز شدن فضای سیاسی ادامه پیدا کرد .
سال ۱۳۲۰ روز کارگر تعطیل رسمی بود. ۱۳۲۳دهها هزارکارگر در شهرهای مختلف اول ماه مه راگرامی داشتند. سال ۱۳۲۴ مارش اول مه برای آزادی بیان، تساوی دستمزد زن ومرد، وبیمه بیکاری کارگران به میدان آمدند. ۱۳۲۵ تظاهرات شکوهمند ۸۰ هزار کارگر در خوزستان اوج گرامی داشت روزهمبستگی جهانی کارگران در جنبش کارگری ایران بود. هرچند در سال های بعد مراسمهای اول مه در شهرها ومراکز بزرگ کارگری برپامی شدند، اما ازسالهای ۱۳۳۱و ۱۳۳۲ با استقرار حکومت نظامی و کودتای ۲۸ مرداد دوباره دوران سرکوب جنبش کارگری و افول گرامی داشت اول مه به طبقه کارگر تحمیل شد .
از سال ۳۲ تا ۵۲ هر تحرک کارگری و مراسمی ممنوع بود. از سال ۵۲ ببعد سندیکاهای فرمایشی دولتی برای ستایش ار سلطنت وشاه ایجاد شدند که هیچوقت نتوانستند رونق بگیرند وکارگران با آنها بیگانه بودند. انقلاب ۵۷ و سرنگونی رژیم سلطنتی فرصتی بود برای احیای دوباره سنت اول مه. در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸صدها هزار نفر از کارگران و آزادیخواهان در مارش اول مه در بیشتر شهرهای ایران شرکت کردند. علیرغم وجود تظاهرات دولتی اما بیش از صد هزار نفر درتهران بطور مستقل اول مه راگرامی داشتند. با استقراررژیم ضد کارگری جمهوری اسلامی و سرکوب اعتراضات کارگری، روز جهانی کارگر در اثر سیاستهای فریبکارانه و تفرقه افکنانه جمهوری اسلامی یکبار دیگر به محاق رفت. یک روز به بهانه تحریم ودفاع از تولید ملی و یا با رنگ مذهبی زدن به اول مه آن را از ماهیت اعتراضی وضد سرمایه داری تهی کردند .
با وجود حاکمیت ضد کارگر و سرکوبگر جمهوری اسلامی اما کارگران و رهبران آن همواره برای خودنمایی در اول مه کوشیده اند . این تلاش‌ها اما در کردستان که در آن یک جنبش چپ وانقلابی علیه جمهوری اسلامی همواره وجود داشته است ازمضمون وگستردگی بیشتری برخوردار بود .
از سال ۵۷ تا اواخر دهه شصت هر سال روز جهانی کارگر در شهرهای کردستان گرامی داشته شده است و کارگران ومردم آزادیخواه با طرح مطالبات گارگری ونشان دادن همبستگی با بخش‌های دیگر طبقه کارگر، کارگران را به انسجام و تلاش برای ایجاد تشکل های کارگری فرامی خواندند. این مراسمها به تناوب در شهرهای سنندج، مهاباد، بوکان، مریوان، کامیاران واشنویه برپا گردیدند. در این سالها شهر سنندج بعلت وجود تشکل‌های کارگری مرکز برگزاری این مراسمها بود که اغلب بطورعلنی برگزار می شد. اول مه ۱۳۶۶اوج گرامی داشت اول مه در شهر سنندج بود، کارگران که اجازه تقاضای اجازه آنها برای برپایی مراسم با مخالفت مقامات دولتی روبرو شده بود، خودشان مستقلا در پاساژ عزتی اقدام به برگزاری این مراسم کردند. این مراسم که هیئت برگزارکننده آن را سازمان داده بود، چندین سخنران داشت که در سخنان خود به اهمیت اول مه و همچنین طرح مطالبات کارگران پرداختند . در این مراسم همچنین قطعنامه ای حاوی مطالبات کارگری به ثصویب رسید.
جمهوری اسلامی که تا آنزمان نتوانسته بود به تمامی مانع برگزاری مراسمهای اول ماه مه در کردستان بشود، با اعدام جنایتکارانه جمال چراغ ویسی کارگر اداره آب و سخنران مراسم ۱۱اردیبهشت سال ۶۸ کارگران و فعالین کارگری را مرعوب کرد و از آن زمان ببعد گرامی داشت اول مه درکردستان با شیوه های دیگر از جمله در گلگشت ها برگزار می شد .
سخن کوتاه ، امسال در شرایطی به استقبال اول ماه مه می رویم که اوضاع سیاسی جامعه ایران بکلی دگرگون شده است. جمهوری اسلامی پس از ۴۶ سال تحمیل فقر وگرانی وسرکوب، تفرقه وبیکاری، هیچ راه حلی برای بیرون آمدن از بحران‌های چندگانه خود را ندارد. در مقابل توده های میلیونی جامعه عزم خود را برای سرنگونی جمهوری اسلامی جزم کرده اند. طوفانی از اعتراضات اجتماعی بر سر راه جمهوری اسلامی در کمین نشسته اند . بیش از ۱۵۰۰ اعتراض و اعتصاب کارگری درسال گذشته فقط پیش درآمد کشمکش های آتی علیه جمهوری اسلامی است. همه این شرایط جمهوری اسلامی را درحالت ضعیف تر از هرزمان قرار داده است و توازن قوا بنفع طبقه کارگر و جبهه آزادیخواهی و سرنگونی طلبی تغییر کرده است. درچنین شرایطی استقبال گرم وانقلابی از ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ میسر است. فعالین کارگری ورهبران پیشرو جنبش سوسیالیستی باید تمام توان خود را برای گرامی داشت این روز جهانی و کیفرخواست علیه حاکمیت سرمایه داری بکار گیرند. در شهر ومحله و هرجا که ممکن است با برپایی تجمعات وسخنرانی در مورد اول مه و اتحاد کارگری، علیه فقر وگرانی وفضای جنگی وبرای آزادی زندانیان سیاسی بکوشند .
زنده باد اول مه روز جهانی کارگر
۱۷ آوریل ۲۰۲۴
۲۸ فروردین ۱۴۰۴
