شانزدهم آذر: نماد هفت دهه مبارزات درخشان دانشگاه و دانشجویان
رحمان حسین زاده
شانزدهم آذر، روز دانشجو ٧٢ ساله شد. تاریخ طولانی و مناسبتی درخشان در جنبش اعتراضی نسل جوان جامعه ایران علیه رژیمهای سلطنتی و جمهوری اسلامی شایسته گرامیداشت و قدردانی است. این روز و دستاوردهای پربار و رادیکال آن را به مبارزین آزادیخواه و برابری طلب و کمونیست دانشگاهها باید تبریک گفت. استمرار مبارزاتی ٧٢ ساله در مقابل دو رژیم هار مستبد و تا مغز استخوان فاسد به آسانی ممکن نشده است. بلکه بردوش نسل جوان خلاف جریان و تمکین نکرده به وضع موجود، کارنامهای گرانبها از جسارت، نبرد و جانباختن و شوریدن علیه ظلم و ستم نظم حاکم سرمایه و رژیمهای سلطنتی و جمهوری اسلامی در تاریخ مبارزات رادیکال جامعه ایران را به ثبت رسانده است. در تمامی این سالها شانزدهم آذر و جنبش اعتراض دانشجویی بخش تفکیک ناپذیر خیزشهای انقلابی قبل و بعد از انقلاب سال ٥٧ بوده، و به ویژه در سه دهه اخیر، به متحد ثابت قدم جنبش کارگری و جنبشهای اجتماعی حق طلبانه تبدیل شده است.
تحول مهم در جنبش اعتراض دانشجویی و ۱۶ آذر!
مناسبت ۱۶ آذر با افق سیاسی همگانی ضد سلطنت، ضد استبداد در آذر ۱۳۳۲ و در جریان اعتراضات دانشجویان به سفر نیکسون معاون وقت رئیس جمهور آمریکا پایه گذاشته شد. متأسفانه در آن رویداد سه دانشجوی مبارز دانشگاه تهران جانباختند. از آن مقطع تاکنون جنبش اعتراض دانشجویی و مناسبت ۱۶ آذر نبرد کنان تحولات مهمی را از سرگذرانده است. از جمله طبقات و جنبشهای اجتماعی متفاوت و حتی متخاصم مهر خود را برآن کوبیده اند. دانشگاه و تحرک دانشجویی هم پابپای انکشاف طبقاتی و سیاسی بیشتر در جامعه، پابپای رشد و عرض اندام گرایشها و جنبش های اجتماعی متمایز در جامعه دستخوش تحول شده است. صفوف مبارزات دانشجویی شاهد تحرک مبارزاتی متفاوت و حتی متضاد در مقابل هم است. این پدیده در طول حاکمیت سیاه جمهوری اسلامی شفافیت بیشتری پیدا کرده است. گرایشات مختلف، شاخه های مختلف جریانات اسلامی و اکنون “محور مقاومتیهای ضد امپریالیست” مرتجع و یا طرفدار جمهوری اسلامی و وضع موجود”، ناسیونالیستهای رنگارنگ، لیبرالها، چپ ها و کمونیستها و سوسیالیستها تعیّن روشن و ابراز وجود متفاوت در محیط دانشگاه و در میان دانشجویان دارند. سالها است گرایش رادیکال و سوسیالیست جنبش اعتراض دانشجویی به افق صرفأ ضد استبدادی و ضد رژیمی محدود نمانده است. اوج این پولاریزاسیون مبارزاتی را دراواسط دهه هشتاد شمسی با عروج دانشجویان آزادیخواه و برابری طلب (داب) شاهد بودیم. عروج چپ و کمونیستها در این سالها در دانشگاههای ایران و در آکسیونهای مبارزاتی این سالها کیفیت دیگری به مبارزات دانشجویی بخشید. این بار دانشجویان مبارز و کمونیست چه در محتوا و طرح مطالبات و چه در روش مبارزاتی ابتکارات نوین و سنتهای رادیکالی را جاری کردند و به تجربه مبارزاتی دانشگاه و نسل جوان افزودند. آنها نشان دادند، دانشگاه سنگر دفاع از آزادی و برابری، سنگر دفاع از آزادی عقیده و بیان، سنگر دفاع از حقوق کارگران، سنگر دفاع از آزادی زن و سنگر مبارزه محکم علیه استبداد و سرکوب و اعدام و ارعاب در جامعه است. اعلام کردند: “فرزند کارگرانیم، کنارشان میمانیم”. برای دانشجویان آزادیخواه و کمونیست ۱۶ آذر فرصتی برای متحد کردن توده وسیع دانشجویان حول رادیکالترین و آزادیخواهانه ترین خواسته ها، حول خواست آزادی و برابری است. دانشجویان مبارز و سوسیالیست در کنار مبارزه برای خواسته های صنفی و بهبود شرایط تحصیلی و علیه کالایی کردن آموزش، همزمان با مبارزه علیه استبداد و اختناق، نقد سوسیالیستی به بنیادهای سرمایه و تلاش پیگیر برای نهادینه کردن اهداف سوسیالیستی را سرلوحه کارخود قرار داده اند.
در نتیجه مناسبت ۱۶ آذر به عنوان روز اعتراض دانشجویی هرچه بود و هر پیشینه ای داشت، تحرک اعتراضی دانشجویان آزادیخواه و برابری طلب فصل جدید و تماماً متمایزی را در فضای اعتراض سیاسی جامعه ایران گشود. این تمایز و تفاوت ایجاد شده قویاً چرخشی به نفع جبهه کارگر و انسان محروم و تحت ستم علیه سرمایه، به نفع جنبش علیه استثمار و کار مزدی و به نفع انسانیت و عروج جنبش آزادی و برابری بود و این پدیده تحول مهمی بود.
در مناسبت شانزدهم آذر امسال فشار بحرانهای مرکب و عمیق و گسترده اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و محیط زیستی، معضل نان و آب و برق و آلودگی هوا، همگی تحمیل شده از جانب جمهوری اسلامی نه تنها بر دانشگاهها و شانزدهم آذر اساسأ بر گرده اکثریت عظیم و دهها میلیونی جامعه ایران سنگینی میکند. ناسازگاریهای چند جانبه این رژیم با جامعه و طبقه کارگر و بخش وسیع مردم و به ویژه با نسل جوان تشدید شده است. جمهوری اسلامی مثل همیشه ناتوانیهای خود را با تشدید سرکوب کارگران، زنان، جوانان و مردم معترض پاسخ میدهد. اما در مقابل با جامعه ای زنده روبرو است. خیزش انقلابی سه سال قبل و گسترش اعتصابات و اعتراضات کارگران، پرستاران، بازنشستگان و معلمان، همه گیر شدن مبارزه علیه حجاب و شکست آشکار رژیم در این عرصه، ادامه جنب و جوش اعتراضی نسل جوان و دانشجویان و گسترش نفرت و نارضایتی از سراپای این نظام و جناحهای آن فاکتهای واقعی اند که چشم انداز خروش انقلابی و توده ای بزرگ را نوید میدهد. در این شرایط مناسبت ۱۶ آذر و مبارزات دانشجویان و دانشگاه بار دیگر میتواند ستون محکم تداوم اعتراضات متحدانه اولأ علیه سرکوب و اختناق و اعدام، ثانیأ علیه تعرض معیشتی و فقر و گرانی و تبعیض و الهام بخش اعتراضات جاری باشد. به علاوه توقع اینست دانشجویان سوسیالیست و استادان انقلابی و متعهد در دانشگاههای ایران علیه خطر جنگ مجدد و تروریسم جاری در خاورمیانه، علیه جنگ طلبی دولتهای تروریست اسرائیل و آمریکا و جمهوری اسلامی و جریانات وابسته به این رژیمهای سفاک آگاهگری کرده و صف بندی محکم ایجاد کنند. نسل کشی تاکنونی مردم غزه و فلسطین توسط فاشیسم حاکم بر اسرائیل و طرح به اصطلاح صلح “نئو استعماری” ترامپ برای غزه قاطعانه با محکومیت روبرو شود. طبعأ برای دانشجویان کمونیست و رادیکال ۱۶ آذر محملی برای معنی کردن کمونیسم و ایده های برابری طلبانه در میان دانشجویان و به طبع آن در کل جامعه است. برای دانشجویان چپ و کمونیست این روز فرصتی است که از تریبونهایی که در اختیار دارند نه تنها دانشجویان را بلکه کل جامعه را خطاب قرار دهند و به کلیه مصائبی که جامعه سرمایه داری در مقابل ما قرار داده، اعتراض کنند و پیام آور دنیای بهتر باشند.
امید اینست در ١٦ آذر و دانشگاهها و در تحرک و آکسیونهای احتمالی امسال شعارها و مطالبات برحق مردم و کارگران ایران نمایندگی شود. از آن جمله خواسته ها و شعارهای “نه به اعدام”، “نه به فقر و گرانی و تبعیض”، “نه به کالایی کردن آموزش” “آزادی فوری زندانیان سیاسی” “نه به حجاب”، و “نه به جنگ و تروریسم”، و “زنده باد آزادی و برابری”، اهمیت بالایی دارند. میتوان کاری کرد اعتراضات رادیکال در فضای سیاسی ایران از کانال دانشگاه گسترش پیدا کند. فرصتی است تا بار دیگر نسل جوان کمونیست در دانشگاهها و محیط های آموزشی مهر خود را بر فضای اعتراضی امروز جامعه ایران بکوبند.
سیزدهم آذر ١٤٠٤