معامله قرن
پایان جنگ وغارت ثروت اکراین توسط امریکا
سعید یگانه
سه سال از تهاجم نظامی روسیه به اکراین می گذرد. این جنگ تاکنون به تلفات انسانی سنگین، ویرانی و آوارگی بیش از یک میلیون از مردم اکراین منجر شده است. هزاران سرباز روسی قربانی منافع دولت های بورژوازی امریکا، روسیه و اکراین شده است. اکنون دولت آمریکا یکطرفه برای صلح و پایان جنگ بدون دخالت اتحادیه اروپا و دولت زلنسکی با دولت روسیه وارد مذاکره شده و در اولین نشست در سعودی هر دو طرف از نتایج نشست راضی و خوشحال به نظر میرسند. ترامپ، زلنسکی را تحت فشار قرارداده که مطابق آنچه خواست دولت امریکا است به مذاکره و صلح با روسیه تن دهد. اعتراض زلنسکی به مذاکره دولت امریکا و روسیه بدون حضور اکراین در سعودی، با خشم ترامپ روبرو شد و او را نالایق و دیکتاتور خطاب کرد. اتحادیه اروپا به تصمیم ترامپ برای پایان جنگ بدون مشورت با اتحادیه اروپا اعتراض کرده اما تاکنون کاری از پیش نبرده است.
علاوه بر این، دولت آمریکا و در راس آن ترامپ در مقابل کمکهای نظامی و مالی به دولت اکراین در طول جنگ، خواهان بهره برداری ازمعادن مواد کمیاب اوکراین شده است. در این توافق ترامپ، زلنسکی را به یک معامله غارتگرانه به نفع آمریکا وادارکرده است. در این معامله قرن، امریکا ۵۰ درصد از درآمدهای صندوق مواد معدنی نادر در اکراین را به دست خواهد آورد. این توافق شامل بهره برداری از منابع گاز و نفت اکراین نیز خواهد بود. جمعه زلنسکی برای امضای این قرارداد و روند صلح و پایان جنگ به امریکا سفر خواهد کرد.
در این قرارداد پیوستن اکراین به ناتو بطور قطع منتفی اعلام شده، خواستی که دولت روسیه آن را یکی از مفاد صلح و پایان جنگ عنوان کرده است. در توافق ترامپ با زلنسکی هیچگونه تضمین امنیتی در مقابل روسیه برای اکراین از طرف امریکا پیش بینی نشده و ترامپ امنیت اکراین بعد از پایان جنگ را رسما به عهده اتحادیه اروپا گذاشته است.
چه کسی جنگ را آغاز کرد
اگرچه میدان جنگ در اکراین است، اما طرفهای اصلی این جنگ ناتو و در راس آن آمریکا و دولت روسیه است و اروپا نیز آتش بیار و حامی و شریک جنگ. برنده این جنگ امریکا و غارت منابع نادر اکراین و در طول این جنگ میلیاردها دلار فروش ادوات جنگی که سود آن به جیب دولت آمریکا و کارتلهای اسلحه سازی امریکا رفته است. دولت روسیه که بخشی از خاک اوکراین به انضمام کریمه را به خود ملحق خواهد کرد. ترامپ این حق را برای روسیه برسمیت شناخته است. یک بازنده این جنگ اتحادیه اروپا است که میلیاردها دلار کمک نظامی و مالی برای مقابله با روسیه تاکنون به اکراین سرازیر کرده است. واقعیت این است که جنگ در اکراین و فلسطین میدانهایی از جنگ و رقابت دولتهای امپریالیستی و دول بورژوازی برای تجدید آرایش جهان بعد از جنگ سرد است. پیشروی ناتو در شرق اروپا، بحث عضویت اکراین در ناتو و عوامل دیگری، تهدید ی برای روسیه و بهانه ای برای حمله روسیه به اوکراین شد.
با فروپاشی بلوک شرق و پایان جنگ سرد امریکا به عنوان تنها بلوک قدرتمند جهان قد علم کرد و مدعی “نظم نوین جهانی” شد. بعد از بیشتر از دو دهه چین به عنوان یکی از بلوک‌های اقتصادی قدرتمند در مقابل امریکا قد علم کرد و روسیه با دخالت نظامی در تحولات سوریه و لیبی و حمله به اکراین خود را به عنوان یکی از بلوک‌های قدرتمند نظامی بعد از فروپاشی دیوار برلین، اکنون خود را به امریکا و غرب تحمیل کرده است. تشکیل بلوک اقتصادی بریکس میان دو بلوک قدرتمند نظامی و اقتصادی چین و روسیه باضافه هند و برزیل و آفریقای جنوبی، آمریکا را در جهت برسمیت شناسی جهان چند قطبی بیش از پیش سوق داده است. پیش قدم شدن دولت امریکا برای پایان جنگ و برقراری صلح در اکراین، اولا علاوه بر تامین منافع اقتصادی امریکا بخصوص در اکراین، برسمیت شناختن روسیه به عنوان بلوکی از جهان چند قطبی و تمرکز بر اهداف استراتژیک تر است. اهداف دیگر امریکا در مذاکره با روسیه برای پایان جنگ، تضعیف رابطه چین و روسیه، انزوای بیشتر جمهوری اسلامی و تضمین عدم حمایت روسیه از جمهوری اسلامی در رابطه با مناسبات غرب و جمهوری اسلامی است.
سفر روزهای اخیر لاوروف وزیر امور خارجه روسیه به ایران بعد از مذاکرات میان امریکا و روسیه در سعودی، مطلع کردن جمهوری اسلامی از احتمال صلح با امریکا و فشار به جمهوری اسلامی در رابطه با کوتاه آمدن در مقابل غرب و مذاکره و حل وفصل مشکلات اتمی است. دولت روسیه برای منفعت بزرگ‌تری از حمایت از بشار اسد و جمهوری اسلامی در سوریه دست برداشت و اکنون به نظر می رسد برای منفعت بزرگ‌تری، پشت جمهوری اسلامی را خالی کند. واقعیت این است که رابطه روسیه با امریکا و غرب سودآورتر از رابطه با جمهوری اسلامی است و علاوه براین، این فاکتور نیز در مناسبات با جمهوری اسلامی برای روسیه نیز اهمیت دارد که جمهوری اسلامی با توجه به مشکلات داخلی و بین المللی کشوری بی ثبات و پر نفع برای روسیه نیست.
آنچه از اوضاع برمیاد تصمیم جدی امریکا برای پایان جنگ و برآورده کردن خواستهای دولت روسیه است. دولت اکراین برخلاف تمایل اتحادیه اروپا ناچار است به این صلح تن دهد. دولت روسیه رسما اتحادیه اروپا را از پروسه صلح حذف کرده است و هنوز روشن نیست که رابطه اتحادیه اروپا با روسیه در صورت پایان جنگ و برقراری صلح چه روندی خواهد داشت.
بازنده اصلی این جنگ تاکنون مردم بی دفاع اوکراین بوده اند. این جنگ دهها هزار کشته و بیش از یک میلیون آواره و ویرانی زیادی به بار آورده که بازسازی آن و اسکان دوباره مردم سالهای طولانی به طول خواهد انجامید. با این حال پایان جنگ و برقراری صلح فرصتی برای مردم اکراین است که به زندگی عادی بدون تهید وبمباران برگردند. آنچه ما در جهان شاهدیم، جنگ و فقر و مشقاتی است که دولتهای بورژوازی بر متن منفعت خود به بشریت در جهان تحمیل کرده اند. جنگ در اکراین و غزه، دهها هزارکشته و آوارگی و ویرانی زیادی را به مردم تحمیل کرده است. به این توحش و بربریت نظام سرمایه داری باید پایان داد. این وظیفه جنبش آزادیخواهی و چپ جامعه و مشخصا طبقه کارگر است که در مقابل سرمایه داری و فاشیسم بایستند و به عقب برانند.
٢٧ فوریه ٢٠٢٥